Door de vergrijzing neemt ook het aantal mensen met dementie steeds verder toe. Gespecialiseerde casemanagers dementie, aangesloten bij Netwerk Dementie Fryslân, doen er alles aan om hen zo lang mogelijk zelfstandig en veilig thuis te laten wonen. ‘Samen met andere disciplines focussen we op wat onze cliënten wél kunnen en daar passen wij onze zorg op aan’, vertelt Antje Winia, gespecialiseerd casemanager dementie bij Antonius. ‘De sleutelwoorden zijn samenwerking en maatwerk.’
Dementie wordt veroorzaakt door defecte zenuwcellen in de hersenen, soms in combinatie met beschadigde celverbindingen. ‘Daardoor kunnen de hersenen de informatie niet meer goed verwerken’, legt Winia uit. Dit kan leiden tot geheugenverlies en gedragsverandering. Hierdoor kunnen problemen ontstaan met de oriëntatie, taal en het maken van plannen. Ook veranderingen in stemming en persoonlijkheid komen voor. Wat slechts weinig mensen weten, is dat dementie een verzamelnaam is voor ruim vijftig ziektes. ‘De meest voorkomende vorm (70 procent) is de ziekte van Alzheimer’, vertelt Gysbert Schraa, huisarts in Bolsward.
Krachtenbundeling
De spil van de Friese dementiezorg wordt gevormd door de gespecialiseerde casemanagers dementie. Nadat TinZ in januari 2017 opgeheven is, zijn de krachten rondom gespecialiseerd casemanagement dementie opnieuw gebundeld en eind 2020 naar buiten gepresenteerd als Netwerk Dementie Fryslân. Hier zijn negen zorgorganisaties aan verbonden. ‘Binnen dit netwerk delen de casemanagers kennis en ervaringen met elkaar en stemmen hun werkwijzen met elkaar af’, verduidelijkt ketenregisseur Marije Effing-Boele.
Netwerk Dementie Fryslân faciliteert de casemanagers in hun dagelijkse werkzaamheden, biedt hen scholing aan en geeft hen alle ruimte om de dementiezorg verder te ontwikkelen.
Persoonsgericht
Een casemanager dementie begeleidt mensen met dementie en hun naasten. ‘Na aanmelding door de huisarts of geriater voeren wij een kennismakinggesprek bij de cliënt thuis’, legt Antje Winia uit. ‘Ik inventariseer de zorgvraag en probeer in mijn adviezen zo veel mogelijk aan te sluiten bij het leven van de cliënt en diens partner.’ De casemanager spreekt bewust in de meervoudsvorm. ‘Dementie heb je niet alleen; voor de partner is de impact van deze ziekte vaak minstens zo groot.’
Een belangrijk deel van haar werk bestaat uit het geven van voorlichting. ‘Ik informeer de cliënt en eventuele partner over de verschillende fasen van dementie. Anders gezegd, wat kunnen ze in de toekomst mogelijk verwachten en in hoeverre kunnen ze zich daar nu al op voorbereiden? Denk bijvoorbeeld aan het thema wonen. Door dat in een vroeg stadium te benoemen, kunnen ze in alle rust de keuzes maken die aansluiten bij hun eigen wensen. Persoonsgerichte zorg, daar staan we voor.’
Kort lijntje
Behalve voorlichting geven de casemanagers praktische adviezen over het leren omgaan met de veranderende situatie. Ook kunnen ze de cliënt attenderen op dagbesteding waardoor de partner even op adem kan komen. Verder brengen de casemanagers het netwerk van familie, vrienden en buren in kaart. ‘Door het sociale netwerk te versterken, willen we overbelasting van de partner, familie of kennissen voorkomen.’
De casemanagers komen regelmatig bij de cliënt thuis. Door de vinger aan de pols te houden, merken ze eventuele veranderingen snel op. ‘Mocht de medische situatie van de cliënt verslechteren, dan neem ik meteen contact op met de huisarts. Dat lijntje is heel kort.’
Huisarts Gysbert Schraa is heel blij met de casemanagers dementie. ‘Zij hebben meer tijd om helder te krijgen wat er speelt. Als Antje een verandering bij de cliënt signaleert en dat aan mij meldt, kan ik snel ingrijpen. Op die manier kunnen we een crisis voorkomen.’
Ogen en oren
Behalve met de huisarts onderhouden de casemanagers ook nauw contact met andere zorgverleners. ‘Denk aan geriaters, wijkverpleegkundigen, thuiszorg, ergotherapeuten, logopedisten, fysiotherapeuten’, somt Antje Winia op. ‘Wij zorgen dat de cliënt precies die zorg krijgt die bij hem of haar past. We maken de grote zorgwereld zo klein en overzichtelijk mogelijk voor onze cliënten. Dat schept rust.’
De casemanagers zijn volgens huisarts Schraa niet meer weg te denken. ‘Zij zijn onze ogen en oren in de regio, hun signalerende functie is essentieel. En door regelmatig met elkaar af te stemmen, houden we goed zicht op deze groep’, verzekert de huisarts. ‘Dementiezorg is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, we gaan samen op pad.’
Antje Winia voelt zich als casemanager als een vis in het water. ‘Ik ben een mensenmens en ik vind het fijn om met mijn cliënten mee te denken en hen te helpen. Als ik aan het eind van mijn dag het verschil heb kunnen maken, geeft mij dat veel voldoening.’
Tekst: Tjerk Ykema
Wereld Alzheimer Dag
Woensdag 21 september was het Wereld Alzheimer Dag met als thema ‘Samen op pad’. Op deze dag wordt wereldwijd aandacht gevraagd voor deze ziekte en de impact ervan op zowel personen met dementie als hun naasten. Het doel van Wereld Alzheimer Dag is het vergroten van de bewustwording, het delen van kennis en het doorbreken van taboes.